Dat wetgeving uitgebreid is en veel regelt, is geen nieuws onder de zon. Maar wat er in de wetten staat en wat erin geregeld wordt is al veel minder bekend. We bespreken hier twee specifieke rechtsgebieden: het (banken)tuchtrecht en het civiele recht.
Het tuchtrecht is gericht op het handhaven van normen binnen specifieke beroepsgroepen of sectoren, terwijl het civiel recht zich richt op geschillen tussen individuen, bedrijven of entiteiten. Het belangrijkste doel van het tuchtrecht is het bewaken van de integriteit, professionaliteit en ethiek binnen een bepaalde beroepsgroep. Voordat iemand tot de beroepsgroep wordt toegelaten, moet hij of zij de eed afleggen. Dit is wettelijk zo vastgelegd.
Het civiel recht, ook wel burgerlijk recht genoemd, richt zich op (rechts)personen en bevat -als voorbeelden- eigendomsrecht, overeenkomstenrecht, erfrecht en huwelijksvermogensrecht. Hierna zal alleen verder worden ingegaan op een deel van het civiele recht. Namelijk het sluiten van overeenkomsten en de mogelijke geschillen die na het aangaan van een overeenkomst kunnen ontstaan. Zoals geschillen over het naleven van de gemaakte afspraken, het afdwingen van het herstel van gebreken (garanties) en of het toekennen van schadevergoeding aan benadeelde partijen.
Waarschijnlijk het bekendste tuchtstelsel is het medisch tuchtcollege. Alle medici zoals artsen, verpleegkundigen, apothekers, psychiaters leggen de medische eed (de eed van Hippocrates) af en vallen onder het medisch tuchtrecht. Het medisch tuchtrecht bewaakt de kwaliteit van de gezondheidszorg om de veiligheid van patiënten te waarborgen en te garanderen. Maakt een arts een grove fout maakt tijdens een operatie, dan kan er een tuchtrechtelijke klacht worden ingediend bij het medisch tuchtcollege. Als het medisch tuchtcollege de klacht gegrond verklaart, kan dit leiden tot oplegging van een maatregel aan de arts
Een ander, voor velen bekend, tuchtstelsel is dat van de advocatuur. Advocaten leggen de eed af en verklaren dat zij hun werk uitoefenen met inachtneming van de beroepsethiek, en hun cliënten op een professionele en competente manier zullen vertegenwoordigen. Schendt een advocaat de gedragsregels, bijvoorbeeld hij of zij lekt vertrouwelijke informatie van een cliënt, dan kan dat leiden tot disciplinaire maatregelen zoals schorsing of zelfs ontzetting uit het beroep.
Ook in de sportwereld geldt een tuchtrecht. Het sporttuchtrecht is gericht op het handhaven van eerlijkheid, discipline en naleving van de regels in het spel. Het bekendst is de KNVB tuchtrechtspraak, maar ook andere grote sportbonden kennen een eigen tuchtrechtspraak. De kleinere sportbonden hebben vaak wel een eigen tuchtreglement maar besteden de beoordeling van (tucht)klachten uit aan het Instituut Sport Rechtspraak (ISR). Sporters leggen meestal geen eed af, uitzondering hierop zijn de Olympische atleten. Tijdens de openingsceremonie leggen een speler en een jurylid de Olympische eed af.
Unfair (sport)gedrag, waaronder ook grensoverschrijdend gedrag, wordt in de sport niet getolereerd. Wanneer een sporter wordt aangeklaagd voor tuchtrechtelijk verwijtbaar gedrag dan zal dit tot tuchtrechtelijke maatregelen kunnen leiden. Denk daarbij aan het geven van een waarschuwing, een boete of een schorsing.
Een minder bekend tuchtstelsel is het tuchtrecht in de bancaire sector. Bankmedewerkers leggen bij indiensttreding de bankierseed af. Met het afleggen van de bankierseed verklaart de bankmedewerker dat hij/zij zijn/haar werk bij de bank integer en zorgvuldig zal uitoefenen en zich open en toetsbaar opstelt. Bankmedewerkers kunnen tuchtrechtelijk worden aangesproken op hun gedrag. Het bankentuchtrecht is nog vrij jong, want pas ingevoerd op 1 april 2015.
Het bankentuchtrecht heeft als doel de integriteit van de sector te handhaven en het vertrouwen van het publiek in het bankwezen te behouden.
Iedere Nederlander heeft wel een betaalrekening bij een (Nederlandse) bank. Het bankentuchtrecht staat dan ook open voor iedereen. Dat wil zeggen wie van mening is dat een bankmedewerker zich niet integer heeft gedragen, kan hierover een melding indienen bij Tuchtrecht Banken. De melding wordt onderzocht door de juristen van Tuchtrecht Banken. Blijkt uit het onderzoek dat de bankierseed is geschonden, dan zal de Algemeen directeur een klacht voorleggen bij de onafhankelijke Tuchtcommissie Banken. Wordt de klacht gegrond verklaard dan zal de tuchtcommissie een maatregel opleggen. De volgende maatregelen kunnen worden opgelegd: een berisping, verplichte scholing, boete of een beroepsverbod.
Lees hier meer over het tuchtrecht in de bancaire sector.
Zoals al aangehaald bespreken we hier een deel van het civiel recht, namelijk het overeenkomstenrecht. In het Burgerlijk Wetboek is vastgelegd waar personen, dat zijn natuurlijke personen (mensen) en rechtspersonen (bedrijven, verenigingen etc.), zich aan moeten houden als zij een overeenkomst sluiten. Binnen de vastgelegde regels mogen zij verder zelf invulling geven aan de inhoud van een overeenkomst. Ontstaat er een geschil over de naleving van de afspraken dan kan men het geschil voorleggen aan de rechter, of een arbiter. De rechter of arbiter zal oordelen of er rechtmatig is gehandeld (of niet).
De koper van een woning ontdekt dat de balken van de gekochte woning zijn aangetast door de boktor. Hij stelt de verkoper aansprakelijk en wil de kosten van boktorbestrijding en het herstel van zijn woning vergoed krijgen. De verkoper zegt echter van niets te weten en wijst aansprakelijkheid af. De koper kan het geschil voorleggen aan de (burgerlijk) rechter. De rechter zal nu een oordeel moeten vellen en bepalen wie (geheel of gedeeltelijk) gelijk heeft. Heeft de koper gelijk, dan zal de verkoper in de kosten of een deel van de kosten worden veroordeeld.
Ander voorbeeld: de bank besluit de inboedelverzekering van een klant op te zeggen vanwege een zeer grote betalingsachterstand en vele schademeldingen op de polis over de afgelopen jaren. De klant van de bank stelt dat de opzegging onterecht is. Echter de bank handhaaft de opzegging. De klant kan nu naar de rechter stappen of een klacht voorleggen aan het Kifid. En de rechter dan wel het Kifid verzoeken de bank te verplichten de inboedelverzekering weer voort te zetten.
Het onderscheid tussen (banken)tuchtrecht en civiel recht is essentieel voor het begrijpen van de verschillende aspecten van het rechtssysteem. Terwijl het tuchtrecht zich richt op het handhaven van normen en ethiek binnen specifieke beroepsgroepen, is het civiel recht gericht op het oplossen van geschillen, waaronder ook het vaststellen van een schadevergoeding.
We zien dat veel meldingen over schendingen van de bankierseed niet zien op een schending van een gedragsnorm door een bankier/bankmedewerker, maar zien op een geschil tussen de klant van de bank en de bank.
Tuchtrecht Banken kan alleen klachten behandelen die gaan over schendingen van gedragsregels die verbonden zijn aan de bankierseed. Wij zijn niet bevoegd om een oordeel te geven in civiele geschillen. Wij mogen dus niet oordelen in geschillen tussen (rechts)personen en de bank.
In het voorbeeld van de opzegging van de inboedelverzekering kan de verzekeringnemer wel naar de civiele rechter of het Kifid. Een melding bij Tuchtrecht Banken zal moeten worden afgewezen omdat hier geen sprake lijkt te zijn van verwijtbaar tuchtrechtelijk handelen.
Een geschil over het afwijzen van een hypotheekaanvraag is een civielrechtelijke geschil, voorbeeld hiervan TRB-2018-3955-AD. In deze uitspraak gaf de Algemeen Directeur aan dat de afwijzing van de hypotheekaanvraag een civielrechtelijke kwestie betreft, waarvoor het tuchtrecht niet de juiste weg is. Daarenboven heeft de bankmedewerker aangeboden een telefonische toelichting te geven over de afwijzing. De bankmedewerker heeft niet tuchtrechtelijk verwijtbaar gehandeld.
Ook in de procedure TRB-2023-4876-AD wees de Algemeen directeur een melding af omdat er sprake was van een civielrechtelijk geschil. In de beslissing op het herzieningsverzoek formuleerde de voorzitter van de tuchtcommissie het als volgt: “Ook in dat geval geldt echter dat de civiele rechter bevoegd is om over een dergelijk (civielrechtelijk) conflict te oordelen en dat met meldingen over handelen in strijd met de bankierseed die voortvloeien uit onvrede over (de afwikkeling van) een civielrechtelijk geschil in beginsel terughoudend moet worden omgegaan.”
Meldingen over schendingen van de bankierseed moeten digitaal worden ingediend. Dat kan via de meldpagina. Voordat je tot melding kan overgaan stellen we een aantal vragen om je te helpen bij het indienen van jouw melding.
Klacht over een bank(ier), naar Tuchtrecht Banken of Kifid?
"Laat banken hun dilemma’s proactief bij Tuchtrecht Banken toetsen"
Wanneer is tuchtrecht een succes?
Veel animo voor melden gedragsovertredingen
‘Een derde van de bestuurders heeft psychopathische trekjes’
Tuchtreglement vernieuwd wegens jurisprudentie en voortschrijdend inzicht
Melding doen over ING? Voorkom teleurstellingen
Ook consumenten varen wel bij Tuchtrecht Banken