In een wereld waar financiële transacties centraal staan in ons dagelijks leven, is vertrouwen in banken essentieel. Hoe garanderen we dat deze instellingen betrouwbaar en ethisch handelen? In Nederland is dit vraagstuk aangepakt met de invoering van de bankierseed, een cruciaal instrument om de integriteit binnen de financiële sector te waarborgen. Maar wat is de bankierseed precies, en waarom werken wij in Nederland met de bankierseed?
De bankierseed is een eed die bankmedewerkers moeten afleggen. Het is een belofte om hun beroep met integriteit en verantwoordelijkheid uit te oefenen, waarbij ze de belangen van de klant vooropstellen. Het doel van de bankierseed is het vertrouwen in de bancaire sector te versterken door het gedrag van bankmedewerkers te bevorderen.
In dit blog gaan we dieper in op de bankierseed in Nederland.
Deze vraag wordt ons vaak gesteld. Logisch omdat Tuchtrecht Banken iedere dag zaken behandelt die gaan over schendingen van de bankierseed. Voor het waarom van de bankierseed moeten we terug in de geschiedenis.
Banken en andere financiële instellingen gaan dagelijks om met grote sommen geld. Zij beheren geld, verlenen kredieten en verzekeren de dagelijkse risico’s die we lopen. Als klant moet je erop kunnen vertrouwen dat er zorgvuldig wordt gehandeld en jouw belangen niet worden geschonden.
Helaas liet het faillissement van de Amerikaanse bank Lehman Brothers zien dat niet iedere bank even zorgvuldig handelt. Lehman Brothers had onverantwoord grote risico’s genomen bij het verstrekken van de hypotheken. De waarde van het onroerend goed bleek onvoldoende om de leningen af te dekken. Het faillissement leidde in 2008 tot de bankencrisis. Het vertrouwen van particulieren en ondernemers in de financiële sector kreeg een grote deuk. Er volgden allerlei initiatieven om het vertrouwen in de financiële sector terug te winnen.
Na de verkiezingen van september 2012, werd door de coalitiepartners VVD en PvdA in het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ vastgelegd dat als onderdeel van een fundamentele hervorming van de bankensector de bankierseed zal worden, als reactie op de bankencrisis. In het regeerakkoord werd dit als volgt toegelicht:
“Maar als bankiers te grote risico’s nemen, kan dat onze economie ook grote schade toebrengen. Die ervaring hebben we en dat willen we niet nog eens meemaken. Daarom zetten we de fundamentele hervorming van de bankensector door, zodat banken weer een positieve bijdrage kunnen leveren aan het herstel van de reële economie. Er komt een verplichte bankierseed met strenge sancties bij overtreding.”, aldus de coalitiepartners in het regeerakkoord.
Binnen de financiële sector bestond al een moreel ethische verklaring. Bestuurders van financiële ondernemingen waren verplicht deze verklaring af te leggen. De verklaring kreeg de wat verwarrende naam ‘bankierseed’. Verwarrend omdat de verklaring door alle bestuurders in de financiële sector werd afgelegd, dus niet alleen bankiers.
Ook de Nederlandse banken zagen dat er structurele verbeteringen binnen de bankensector moeten worden doorgevoerd om het vertrouwen in de sector terug te winnen. In 2014 kwam de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) met het pakket ‘Toekomstgericht Bankieren’, waarin opgenomen het Maatschappelijk Statuut, de (vernieuwde) Code Banken, en aan de bankierseed verbonden gedragsregels.
De bankierseed waar we het nu over hebben, kwam er uiteindelijk in 2015. Alle bankmedewerkers moe(s)ten de eed afleggen. Met het afleggen van de eed verklaart of belooft de bankmedewerker zich te houden aan gedragsregels die verbonden zijn aan de bankierseed. Het is geen loze belofte. Bij schending van de bankierseed kan het gebeuren dat er een tuchtrechtelijke maatregel wordt opgelegd.
Sinds 2015 zijn er meer dan 1200 meldingen over schendingen van de bankierseed in behandeling genomen. De Tuchtcommissie Banken heeft in meer dan 200 zaken een uitspraak gedaan, in ruim 50 zaken is met de bankmedewerker een schikking overeengekomen. Na acht jaar bankierseed in Nederland is duidelijk dat deze maatregel invloed heeft gehad op de bankensector.
De bankierseed, ooit ingevoerd als reactie op een crisis, is nu een fundament van vertrouwen en verantwoordelijkheid in de Nederlandse bankensector. In de toekomst zal deze eed ongetwijfeld blijven bijdragen aan een transparantere en betrouwbaardere financiële wereld.
Individuele gedragingen in het bancair tuchtrecht
Banken laten potentieel bankierseed nog te veel liggen
Wat gebeurt er met een melding?
Wanneer is tuchtrecht een succes?
Veel animo voor melden gedragsovertredingen