Het tuchtrecht voor bankmedewerkers is een goed instrument dat moet bijdragen aan een gedrags- en cultuurverandering in de financiële sector, maar we zijn er nog niet. Dat was de conclusie van het eerste symposium van Stichting Tuchtrecht Banken, waarin werd teruggekeken op de ontwikkelingen na 2,5 jaar tuchtrecht – én vooruit gekeken.
Voor de bijeenkomst in ’t Kromhout Museum in Amsterdam had Volkskrant-columniste en econoom Sheila Sitalsing voor de gelegenheid een prikkelende column geschreven over de (gehoopte) effecten van het tuchtrecht voor bankmedewerkers.
Ze vroeg zich af of een gedragscode helpt bij het voorkomen van woekerpolissen en rentederivaten. Ook vroeg ze zich af of het gedrag dat onder andere leidde tot de Kredietcrisis verandert door zoiets als een bankierseed en de bijbehorende gedragscode.
Sitalsing kaartte ook een aantal lastige vragen aan. De bankierseed kwam er om een gedrag- en cultuurverandering teweeg te brengen, memoreerde ze. Maar hoe was die cultuur 2,5 jaar geleden dan, en wanneer kun je zeggen dat een verandering teweeg is gebracht?
Oftewel, is er een meetbare benchmark? En het vertrouwen in de financiële sector dat hersteld moet worden, hoe gaat dat eigenlijk in zijn werk? Hoe meet je dat?
Ze legde haar vragen voor aan een panel bestaande uit Chris Buijink, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken en aanjager van de verankering van de bankierseed in de wet, hoogleraar rechtspleging in de rechtsfilosofie, advocaat en bankierseed-specialist Jonathan Soeharno en Jerry Brouwer, hoofdaanklager van de Stichting Tuchtrecht Banken.
Geen harde benchmark – en dat kan ook niet Op de vraag over wanneer een cultuurverandering bereikt zou kunnen zijn, antwoordde Chris Buijink dat dit lastig vast te leggen is daar de bedoeling van de bankierseed is dat het binnen banken het gesprek over wat kan en niet kan aanjaagt.
Buijink’s woorden samengevat kwam het erop neer dat de bankierseed op zichzelf niet de alfa en omega is voor een cultuursverandering. De eed, het tuchtrecht en het register van Tuchtrecht Banken – waarin medewerkers die een uitspraak aan de broek tijdelijk in kunnen worden opgenomen – vormen enkele van de bouwstenen voor gedrags- en cultuurverandering. Zo bezien staat de bankierseed naast het toezicht vanuit De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten en het civiel- en strafrecht.
Jonathan Soeharno stelde dat de bankierseed of het tuchtrecht zijns inziens op zichzelf niet helpen bij een verandering.
Het is volgens hem andersom: het zijn de mensen die de eed maken. Hij betoogde ook dat financiële producten dusdanig complex zijn dat daar doorgaans zo veel mensen aan meewerken dat niet één persoon ervoor verantwoordelijk kan worden gesteld indien blijkt dat het product bijvoorbeeld niet het klantbelang centraal stelt.
’Voeg ook instellingen onder het tuchtrecht’ Daarom riep Soeharno op niet alleen individuele bankmedewerkers, maar ook instellingen zelf onder het tuchtrecht te brengen. Zo kan een instelling collectief aangepakt worden wanneer gedragsregels overtreden worden.
Soeharno kreeg bijval van Hans Hofhuis, voorzitter van de onafhankelijke Commissie van Beroep die door de Stichting Tuchtrecht Banken gefaciliteerd wordt.
Volgens Chris Buijink was dit niet nodig. omdat er zijns inziens al toezicht is op financiële instellingen vanuit DNB en de AFM. Een aanwezige van ING viel hem daarin bij.
Meer ‘grijze zaken’ Jerry Brouwer op zijn beurt riep banken op meer complexe, ‘grijze’ zaken te melden: incidenten die niet onder strafrecht vallen en dus wettelijk niet strafbaar zijn, maar die wel raken aan de gedragscode.
Met het publiek, waaronder veel juristen en compliance officers van banken, werd vervolgens ingegaan op dilemma’s die spelen rondom een grote zaak bij ABN Amro.
Voorzitter Toon Huydecoper van de Stichting Tuchtrecht Banken dankte de aanwezigen voor hun medewerking aan een geslaagd eerste symposium en sprak de hoop uit vaker bijeen te komen om te discussiëren en ideeën te vormen over dilemma’s die spelen rondom de bankierseed en het tuchtrecht.
Het Financieele Dagblad was aanwezig en publiceerde een verslag op FD.nl, dat hier valt na te lezen.